Nhìn phân đoán bệnh: "Bắt bệnh" chuẩn xác cho bé chỉ trong 5 giây

Với những bà mẹ, “đầu ra” của con luôn khiến mẹ hoang mang, lo lắng. Chỉ cần hôm nay phân có dấu hiệu khác với những ngày trước là mẹ bắt đầu băn khoăn, tự hỏi không biết liệu con có làm sao không. Trong bài viết dưới đây, Vinlac sẽ mách mẹ cách nhìn phân đoán bệnh cực nhanh, giúp mẹ kịp thời phát hiện những vấn đề bất thường ở con. 

Nhìn phân đoán bệnh qua hình dáng

Thông thường, các chuyên gia sẽ đánh giá sức khỏe của bé thông qua hình dạng phân nhờ biểu đồ phân loại Bristol để đánh giá. Thang đo này bao gồm 7 loại, mỗi loại sẽ thể hiện một thông điệp riêng:

• Cấp độ 1: Phân tách rời, khô cứng, lổn nhổn nhiều hạt

• Cấp độ 2: Phân có dạng xúc xích, đôi khi các cục dính vào nhau

• Cấp độ 3: Phân dạng xúc xích nhưng có đường rạn trên bề mặt

• Cấp độ 4: Phân dạng xúc xích hoặc hình con rắn như phân mềm

• Cấp độ 5: Phần mềm và rời từng mảnh rõ góc cạnh, dễ đại tiện

• Cấp độ 6: Phân lổn nhổn, mềm và xốp, nhiều hình dạng

• Cấp độ 7: Phân lỏng hoàn toàn, toàn nước

Phân của trẻ được chia thành 7 cấp độ theo hình dáng

Nếu mẹ thấy phân của trẻ đang ở cấp độ 1, đây chính là biểu hiện của táo bón thực thể. Táo bón thực thể do các nguyên nhân thực thể như: tổn thương cấu trúc, chức năng của đường tiêu hóa,… cần can thiệp mới có thể điều trị. Táo bón thực thể khiến con không thể đại tiện thường xuyên, đều đặn. Cùng với đó là tình trạng phân cứng gây đau đớn, thậm chí là chảy máu hậu môn, khó đi tiêu khiến bé căng thẳng, sợ hãi và xuất hiện tâm lý sợ đi đại tiện.

Nếu trẻ đi ngoài có hình dạng xúc xích lổn nhổn hoặc dạng xúc xích nhưng có đường rạn trên bề mặt giống với cấp độ 2 và 3 thì đây là dấu hiệu ban đầu cho thấy trẻ bị táo bón cơ năng. Trong trường hợp này, trẻ thường không thể đi cầu hoặc đi cầu hết sức khó khăn nhưng lại không có bất cứ tổn thương thực thể nào ở đường tiêu hóa. Thông thường, táo bón cơ năng xuất hiện ở trẻ nhỏ chủ yếu là do hệ tiêu hóa của con còn non nớt, chưa phát triển hoàn thiện; chế độ ăn chưa được cung cấp đầy đủ chất xơ và nước theo nhu cầu của trẻ. Mặc dù không đem lại nguy hiểm ngay tại thời điểm đó, nhưng nếu không tiến hành chữa trị sớm có thể dẫn tới một số biến chứng như trĩ, nứt kẽ hậu môn, suy dinh dưỡng,... Táo bón chức năng bao gồm 3 loại chính: 

• Táo bón có nhu động ruột bình thường: Các cơ ruột co bóp và thư giãn không quá nhanh, không quá chậm, nhưng lại khiến trẻ khó khăn đi ra ngoài.

• Táo bón nhu động ruột chậm: Hoạt động của cơ ruột bị chậm so với thông thường. Chất thải được di chuyển chậm trong lòng ruột.

• Táo bón do rối loạn bài xuất phân: Trẻ bị táo bón và có cảm giác muốn đi nhưng lại không thể đi được khiến trẻ bị đau.

Với cấp độ 4, 5, 6, mẹ hoàn toàn có thể yên tâm vì đây là tình trạng phân bình thường với trẻ. Lý do có sự khác nhau trong 3 cấp độ này còn phụ thuộc vào việc trẻ đang bú mẹ hoàn toàn, uống sữa công thức hay bắt đầu bước vào giai đoạn ăn dặm. Thông thường, phân của trẻ bú mẹ có kết cấu tương đối lỏng. Đôi khi, một số trẻ có thể thải ra phân hơi sần hoặc vón cục. Ngược lại, với những trẻ sử dụng sữa công thức, do hàm lượng sữa non ít hơn trong sữa mẹ, khả năng tiêu hóa cũng kém hơn nên phân thường sẽ có kết cấu cứng và lớn hơn so với trẻ bú sữa mẹ. Với trẻ đã bắt đầu chuyển sang giai đoạn ăn dặm thì phân sẽ đặc hơn, thậm chí, mẹ có thể thấy lợn cợn thức ăn lẫn trong phân được thải ra. Đó là những món ăn mà cơ thể trẻ không hấp thụ được hết. 

Ở cấp độ cuối cùng, cấp độ 7 với biểu hiện là phân lỏng, chứa toàn nước, đây chính là dấu hiệu báo cho mẹ biết rằng trẻ đang bị tiêu chảy. Nếu tình trạng này ở trẻ kéo dài hơn 4 tuần thì rất có thể đây là dấu hiệu ban đầu của một số bệnh lý về tiêu hóa, chẳng hạn như hội chứng ruột kích thích (IBS), bệnh Crohn, không dung nạp lactose….

Nhìn phân đoán bệnh qua màu sắc

Không chỉ dựa vào hình dáng, mẹ còn có thể nhận biết được tình trạng sức khỏe của con thông qua màu sắc của phân. Thông thường, trẻ khỏe mạnh sẽ có phân màu nâu nhạt đến sẫm do ảnh hưởng của sắc tố bilirubin, được gan chuyển hóa và bài tiết qua đường mật vào ruột. Dịch mật có màu vàng xanh, đến ruột được oxy hóa và chuyển thành màu nâu. Tuy nhiên, phân có thể thay đổi màu sắc khác nhau, phụ thuộc vào loại thực phẩm mà trẻ nạp vào trong cơ thể. Thế nhưng, cũng có những trường hợp màu phân phản ánh tình trạng bệnh lý ở trẻ và cảnh báo sớm một số vấn đề về tiêu hóa. Dưới đây là một số màu phân phổ biến để mẹ có thể kịp thời theo dõi và sớm phát hiện ra bệnh lý bất thường ở trẻ. 

Màu phân thể hiện tình trạng bệnh lý của trẻ

Màu nâu vàng

Với những trẻ đang bú mẹ, phân có màu vàng tươi, như màu hoa cải hoặc có ánh xanh là dấu hiệu bình thường, không đáng lo ngại. Tuy nhiên, với những trẻ lớn hơn, đây có thể là dấu hiệu của nhiễm trùng đường tiêu hóa, bệnh Celiac hoặc đơn giản chỉ là do căng thẳng hoặc lo lắng. Khi quá trình tiêu hóa diễn ra quá nhanh, phân sẽ không có thời gian để thành khuôn cũng như chuyển về màu nâu sẫm vốn có. Lúc này, mẹ nên đưa bé đi khám bác sĩ để biết chính xác tình trạng của con.

Phân màu vàng là dấu hiệu bình thường ở trẻ

Bên cạnh đó, phân có màu vàng cũng là biểu hiện cho thấy có quá nhiều chất béo trong phân. Đặc biệt, nếu phân trơn nhầy và có mùi như trứng ung thì đó có thể là dấu hiệu cảnh báo trẻ có thể mắc các bệnh về tuyến tụy hoặc các bệnh lý khác, ảnh hưởng tới sự hấp thu chất béo.

Tuy nhiên, không phải lúc nào phân màu vàng cũng thể hiện tình trạng bệnh lý. Đôi khi, việc này còn do các loại thực phẩm mà mẹ cho bé ăn có màu đậm, chứa nhiều caroten như cà rốt, nghệ, khoai lang,... 

Màu xanh lá cây đậm

Phân có màu xanh lá cây đậm thường không đến từ các loại bệnh lý mà chủ yếu là do mẹ cho bé sử dụng quá nhiều loại thực phẩm có màu xanh như rau bina, cải xoăn, bông cải xanh,…

Màu xanh có thể là dấu hiệu bình thường khi trẻ ăn nhiều rau

Ngoài nguyên nhân nhân này thì phân có màu xanh lá cũng có thể là do mẹ cho bé ăn quá nhiều thức ăn khiến quá trình tiêu hóa diễn ra quá nhanh, dịch mật không kịp chuyển hóa từ màu xanh lá cây sang vàng nâu nên khiến phân có màu sắc bất thường.

Bên cạnh đó, cũng có một số ít bệnh lý được biểu hiện qua phân có màu xanh đậm. Nếu mẹ không cho bé ăn quá nhiều thực phẩm có màu xanh thì đây có thể là dấu hiệu ban đầu của nhiễm trùng , chẳng như vi khuẩn Salmonella, Giardia (một loại ký sinh trùng sống dưới nước) và norovirus hoặc có thể là những biểu hiện ban đầu cho thấy bé mắc các bệnh về tiêu hóa như Crohn, bệnh Celiac, hội chứng ruột kích thích hay viêm loét đại tràng,...

Màu cam

Phân của trẻ có màu cam là tình trạng hoàn toàn bình thường ở trẻ bú mẹ và bú bình. Do đó, nếu phân của con có màu cam, mẹ hoàn toàn không cần lo lắng quá nhiều. Ngoài ra, màu cam có thể xuất phát từ thực phẩm con ăn hàng ngày, chẳng hạn như cà rốt.

Phân màu cam có thể do trẻ ăn nhiều cà rốt

Màu đen

Phân có màu đen là một trong những dấu hiệu khiến các mẹ lo lắng, hoảng sợ. Thế nhưng, đôi khi, tình trạng này có thể chỉ là do ảnh hưởng của việc dùng thuốc. Phân có màu đen cũng có thể xuất hiện khi mẹ bổ sung cho trẻ quá nhiều thực phẩm chứa sắt. Tuy nhiên, nếu trẻ đang không dùng thuốc kháng sinh hay thực phẩm bổ sung sắt mà phân có màu đen thì đây có thể dấu hiệu xuất huyết từ thực quản, dạ dày hoặc ruột non. Khi gặp phải tình trạng này, máu sẽ trộn lẫn với dịch tiêu hóa và khiến phân có màu đen. Phân thường sệt, màu đen bóng như hắc ín, nhầy dính, có mùi rất khó chịu. Vì vậy, nếu thấy phân có màu đen bất thường, mẹ nên đưa bé đến bệnh viện để nhận được sự tư vấn từ các bác sĩ.

Phân màu đen là dấu hiệu cảnh báo về tình trạng sức khỏe của trẻ

Màu trắng, xám hoặc bạc

Phân của trẻ có màu trắng, xám hoặc bạc đôi khi có thể là dấu hiệu của tắc nghẽn ở gan. Nếu gặp vấn đề về gan, trẻ sẽ đi kèm các biểu hiện khác như vàng da, tình trạng này được gọi là viêm đường mật và cần được chữa trị kịp thời.

Phân màu trắng, xám hoặc bạc là dấu hiệu của các bệnh liên quan tới gan

Bên cạnh đó, hiện tượng con đi ngoài phân có màu trắng, xám hoặc bạc còn đến từ chế độ dinh dưỡng của bé. Nếu bé chỉ ăn sữa hoặc thức ăn cứng thì màu phân này hoàn toàn có thể xảy ra. Ngoài ra, đây cũng có thể là dấu hiệu cho thấy bé đang bị nhiễm khuẩn. Do đó, nếu mẹ thấy bé yêu nhà mình đi ngoài phân trắng, xám hoặc bạc nhiều hơn 2 lần thì nên đưa con đến bác sĩ để được tư vấn kỹ hơn nhé. 

Màu đỏ tươi hoặc đỏ sẫm

Nếu mẹ nhìn thấy phân của trẻ có màu đỏ thì mẹ nên cẩn thận, cho bé đến bác sĩ để được chẩn đoán chính xác về tình trạng của con vì màu đỏ có thể là nguyên nhân của một số bệnh lý nguy hiểm như: 

• Bệnh trĩ: Nếu máu không lẫn với phân, máu nhỏ giọt và đi cùng với các triệu chứng như ngứa hậu môn, đau rát hậu môn, sưng quanh hậu môn,…

• Nứt hậu môn: Có thể khiến trẻ xuất hiện cảm giác đau khi đi ngoài, ngứa hậu môn,.…

• Viêm ruột (IBD): Có thể gây chảy máu trong đường tiêu hóa và khiến phân có màu đỏ sẫm

• Polyp đại tràng hoặc ung thư đại tràng: Có thể khiến phân có màu đỏ tươi hoặc đỏ sẫm, máu lẫn với phân, có thể kèm theo dịch mủ.

Phân có màu đỏ sẫm là dấu hiệu của bệnh lý nguy hiểm

Tuy nhiên, trước khi nghĩ đến các bệnh lý thì mẹ cần xem lại chế độ ăn của con. Nếu mẹ đang cho bé ăn quá nhiều loại thực phẩm có màu đỏ như cà chua, củ dền, thanh long đỏ, gấc,... thì rất có thể đây chính là “thủ phạm” khiến phân của trẻ đột ngột có màu lạ.

Nếu trong chế độ ăn của trẻ gần đây không có sự góp mặt của các loại thực phẩm trên thì rất có thể đó là dấu hiệu của bệnh lý và mẹ cần đưa trẻ đến bác sĩ ngay lập tức.

Trên đây là một số cách để mẹ có thể nhìn phân đoán bệnh và kịp thời phát hiện ra những vấn đề không bình thường ở trẻ và có phương án xử lý kịp thời. Hy vọng với những thông tin Vinlac đưa ra, mẹ có thể thể đồng hành cùng con khôn lớn trưởng thành, không còn hoang mang, lo lắng mỗi lần nhìn thấy màu sắc phân của con thay đổi.