Biếng ăn tâm lý ở trẻ là gì? Nguyên nhân và cách khắc phục

Biếng ăn tâm lý ở trẻ em là một vấn đề phổ biến và gây lo lắng cho nhiều bậc cha mẹ. Hiện tượng này không chỉ ảnh hưởng đến sự phát triển thể chất của trẻ mà còn tác động đến tinh thần và hành vi của trẻ. Hiểu rõ nguyên nhân và cách khắc phục biếng ăn tâm lý sẽ giúp cha mẹ có những biện pháp hiệu quả để cải thiện tình trạng này, đảm bảo sự phát triển toàn diện cho con.

Biếng ăn tâm lý ở trẻ em là gì?

Biếng ăn tâm lý hay còn gọi là chán ăn thần kinh - 1 dạng rối loạn ăn uống với biểu hiện là trẻ không chịu ăn/sợ ăn vì một nỗi sợ nào đó. Tình trạng này gây ra sự thiếu hụt dinh dưỡng, ảnh hưởng đến sự phát triển về thể chất và tinh thần của trẻ. 

Biếng ăn tâm lý ở trẻ là một dạng rối loạn ăn uống

Dấu hiệu biếng ăn tâm lý?

Nhận biết sớm các dấu hiệu biếng ăn tâm lý ở trẻ là điều quan trọng giúp cha mẹ can thiệp kịp thời và hiệu quả. Dưới đây là một số dấu hiệu thường gặp:

• Sợ, lo lắng, khó chịu khi đến bữa ăn
• Từ chối ăn: Trẻ có thể từ chối tất cả các loại thực phẩm, kể cả những món ăn mà trước đây trẻ rất thích.
• Ngậm thức ăn: Trẻ có thể ngậm thức ăn trong miệng mà không chịu nhai hoặc nuốt, dẫn đến bữa ăn kéo dài mà không hiệu quả.
• Quấy khóc, la hét: Khi đến giờ ăn, trẻ có thể quấy khóc, la hét, che miệng, đẩy thức ăn ra xa hoặc thậm chí bỏ chạy để tránh phải ăn.
• Biểu hiện khó chịu khi ăn: Trẻ có thể tỏ ra khó chịu, bực bội, hoặc có những hành vi chống đối như đẩy thức ăn ra xa, nôn ọe khi thấy thức ăn hoặc khi vừa ăn xong. 
• Thay đổi thói quen ăn uống: Trẻ có thể thay đổi thói quen ăn uống, chẳng hạn như chỉ ăn một vài loại thực phẩm nhất định hoặc đòi ăn ở những thời điểm không hợp lý.

Biếng ăn tâm lý thường thể hiện ở tâm trạng sợ ăn, quấy khóc nhiều

Nguyên nhân trẻ biếng ăn tâm lý

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng biếng ăn tâm lý ở trẻ, tùy thuộc vào từng giai đoạn phát triển và môi trường sống của trẻ. Dưới đây là một số nguyên nhân phổ biến:

Với trẻ bú mẹ bị biếng bú tâm lý

Bú quá nhiều khiến con khó tiêu

Khi trẻ bú quá nhiều trong một lần hoặc các cữ bú quá gần nhau, hệ tiêu hóa của trẻ có thể bị quá tải, dẫn đến cảm giác khó tiêu và biếng ăn. Điều này thường xảy ra khi mẹ không chú ý đến nhu cầu thực sự của con mà cho bú quá nhiều hoặc quá thường xuyên.

Khoảng cách giữa các cữ quá gần nhau

Nếu khoảng cách giữa các cữ bú quá ngắn, trẻ có thể chưa tiêu hóa hết lượng sữa đã bú trước đó, gây cảm giác đầy bụng và không muốn bú thêm. Việc này không chỉ ảnh hưởng đến sự thoải mái của trẻ mà còn làm gián đoạn quá trình tiêu hóa, dẫn đến biếng ăn.

Mẹ bị trầm cảm ảnh hưởng không tốt đến bé

Tâm lý của người mẹ ảnh hưởng rất lớn đến trẻ. Nếu mẹ bị trầm cảm hoặc căng thẳng, điều này có thể lan tỏa đến trẻ, làm trẻ cảm thấy bất an và biếng ăn. Trẻ nhạy cảm với cảm xúc của mẹ và có thể phản ứng bằng cách từ chối ăn.

Giai đoạn cho con bú tâm trạng của người mẹ cũng rất quan trọng

Với nhóm trẻ lớn hơn đã vào độ tuổi ăn dặm

Bị cha mẹ ép ăn cho đủ số lượng

Khi trẻ bị ép ăn những món không thích hoặc bị ép ăn quá nhiều, trẻ có thể cảm thấy áp lực và phát triển tâm lý sợ hãi đối với việc ăn uống. Sự ép buộc này thường dẫn đến những phản ứng tiêu cực từ trẻ, như từ chối ăn, quấy khóc, hoặc thậm chí nôn trớ. Khi trẻ bị áp lực phải ăn, cảm giác thèm ăn tự nhiên của trẻ có thể bị ức chế.

Nếu cha mẹ thường xuyên sử dụng các chiêu trò để "lừa" trẻ ăn, trẻ có thể cảm thấy bị phản bội và trở nên cảnh giác hơn trong các bữa ăn, dẫn đến biếng ăn. Trẻ cần cảm thấy an toàn và tin tưởng trong quá trình ăn uống, việc "lừa" ăn sẽ phá vỡ sự tin tưởng này.

Không khí căng thẳng khi đến bữa ăn 

Nhiều cha mẹ không giữ được bình tĩnh dẫn đến la mắng, quát nạt, doạ dẫm trẻ trong bữa ăn. Không khí căng thẳng trong bữa ăn có thể dẫn đến những hành vi tiêu cực như nôn trớ, ngậm thức ăn, hoặc giả vờ bệnh để tránh phải ăn. Trẻ cũng có thể phản ứng bằng cách khóc lóc, la hét, hoặc ném thức ăn, làm tình trạng biếng ăn trở nên nghiêm trọng hơn.

Trẻ mất tập trung bởi TV, điện thoại

Việc bị phân tâm bởi các thiết bị điện tử làm trẻ mất đi khả năng nhận diện cảm giác đói và no của cơ thể. Trẻ không còn chú ý đến tín hiệu cơ thể gửi đến, không cảm nhận được hương vị của món ăn. Trẻ có xu hướng ăn mà không để ý đến lượng thức ăn mình tiêu thụ, dẫn đến việc ăn quá ít hoặc quá nhiều. Điều này có thể gây ra các vấn đề về tiêu hóa và ảnh hưởng đến việc hấp thu dinh dưỡng khiến trẻ dần dần cảm thấy không ngon miệng, ăn chỉ vì bị ép buộc. .

Ăn vặt nhiều

Thói quen ăn vặt hoặc ăn không đúng bữa có thể làm rối loạn cảm giác đói và no của trẻ, dẫn đến biếng ăn trong các bữa chính. Trẻ thường có xu hướng thích các loại đồ ăn vặt, ngọt và ít dinh dưỡng hơn, làm giảm hứng thú với các bữa ăn chính.

Trẻ đang ăn dặm và lớn hơn biếng ăn tâm lý do nhiều nguyên nhân

Bé biếng ăn

Cách khắc phục biếng ăn tâm lý ở trẻ em

Việc khắc phục tình trạng biếng ăn tâm lý ở trẻ cần sự kiên nhẫn và chiến lược phù hợp từ phía cha mẹ. Dưới đây là một số biện pháp cụ thể cho từng nhóm tuổi.

Trẻ sơ sinh

Xây dựng lịch bú phù hợp với nhu cầu ăn của trẻ

Đảm bảo cho trẻ bú đúng giờ, đúng cữ giúp tạo thói quen ăn uống khoa học và hỗ trợ quá trình tiêu hóa tốt hơn. Hãy chú ý đến tín hiệu đói của trẻ để điều chỉnh lịch bú phù hợp, tránh bú quá nhiều hoặc quá gần nhau.

Đảm bảo chất lượng sữa mẹ

Chất lượng sữa mẹ rất quan trọng đối với sự phát triển của trẻ. Mẹ nên duy trì chế độ ăn uống lành mạnh, đủ dinh dưỡng và tránh các thực phẩm, chất kích thích có thể làm thay đổi mùi vị sữa. Nếu cần thiết, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ về việc bổ sung vi chất cần thiết.

Kích thích con thèm ăn, ăn ngon miệng bằng cách bổ sung vi chất

Nếu sữa mẹ không đáp ứng đủ nhu cầu dinh dưỡng của trẻ, có thể bổ sung thêm sữa công thức chứa các vi chất kích thích ăn ngon miệng. Hãy chọn loại sữa phù hợp với độ tuổi và nhu cầu dinh dưỡng của trẻ.

Giữ tâm lý người mẹ tích cực vui tươi

Tâm lý của mẹ ảnh hưởng trực tiếp đến trẻ. Mẹ nên giữ tinh thần lạc quan, vui vẻ, tránh căng thẳng và trầm cảm. Việc mẹ tạo môi trường yêu thương, thoải mái sẽ giúp trẻ cảm thấy an toàn và hứng thú hơn với việc bú mẹ. Vai trò của gia đình, người thân xung quanh cũng rất quan trọng trong việc tạo ra môi trường để mẹ có tâm lý thoải mái, tránh trường hợp mẹ bị bệnh tâm lý như trầm cảm sau sinh. 

Trẻ lớn hơn

Tránh bắt ép, gây áp lực khi cho trẻ ăn

Hãy tránh việc ép buộc hoặc gây áp lực khi cho trẻ ăn. Điều này chỉ làm tăng sự căng thẳng và phản kháng từ phía trẻ. Thay vào đó, hãy tạo không khí ăn uống vui vẻ, thoải mái, khuyến khích trẻ thử các món mới mà không ép buộc.

Nắm rõ khẩu vị của con, trang trí món ăn bắt mắt, tăng hứng thú ăn uống

Hiểu rõ khẩu vị và sở thích ăn uống của con sẽ giúp cha mẹ chuẩn bị những bữa ăn phù hợp, tăng hứng thú ăn uống của trẻ. Hãy thử trang trí món ăn một cách sáng tạo, bắt mắt để kích thích thị giác và sự tò mò của trẻ.

Không nên trộn thuốc vào "lừa" con ăn

Việc trộn thuốc vào thức ăn mà không cho trẻ biết có thể làm trẻ mất lòng tin và phản kháng mạnh mẽ hơn. Nếu cần thiết phải uống thuốc, hãy giải thích và khuyến khích trẻ hợp tác thay vì "lừa" trẻ.

Nên tạo cảm hứng thích thú, hào hứng khi ăn cho con

Phục hồi dinh dưỡng thiếu hụt bằng những đồ ăn phù hợp

Trẻ biếng ăn thường gặp phải tình trạng thiếu hụt dinh dưỡng, ảnh hưởng đến sự phát triển toàn diện của cơ thể. Việc lựa chọn các món ăn phù hợp không chỉ giúp trẻ hứng thú hơn với bữa ăn mà còn đảm bảo cung cấp đầy đủ các dưỡng chất cần thiết. Mẹ có thể lựa chọn thực phẩm giàu năng lượng như: 

• Thịt gà, cá hồi, trứng gà, đậu hũ giàu protein 
• Cải bó xôi, cà rốt, bí đỏ giàu vitamin A,E,C,K
• Trái cây tươi dễ ăn với trẻ như chuối, táo, cam, dâu tây, xoài
• Yến mạch, khoai tây giàu tinh bột
• Các món ăn giàu chất béo lành mạnh: dầu olive, hạt chia, sữa chua, phô mai, sữa tươi…

Đảm bảo lịch ăn uống đúng giờ, ăn đủ lượng

Duy trì lịch ăn uống đúng giờ, ăn đủ lượng giúp trẻ hình thành thói quen ăn uống lành mạnh và ổn định. Hãy tránh việc cho trẻ ăn vặt quá nhiều hoặc ăn không đúng bữa, điều này sẽ giúp trẻ có cảm giác đói và hứng thú hơn với các bữa ăn chính.

Gặp bác sĩ tâm lý nếu có các vấn đề tâm lý khác 

Trẻ biếng ăn tâm lý không chỉ là một vấn đề về thói quen ăn uống mà còn có thể liên quan đến các yếu tố tâm lý phức tạp hơn. Nếu tình trạng biếng ăn của trẻ kéo dài và kèm theo các vấn đề tâm lý khác như lo âu, căng thẳng, trầm cảm hoặc rối loạn hành vi, việc cho trẻ gặp bác sĩ tâm lý để cải thiện hành vi và trạng thái tâm lý là điều ba mẹ cần làm. 

Gia đình đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành tâm lý ăn uống thoải mái cho trẻ

Dù ở độ tuổi nào cũng cần đi khám dinh dưỡng định kỳ

Khám dinh dưỡng định kỳ giúp theo dõi tình trạng phát triển của trẻ và phát hiện sớm các vấn đề về dinh dưỡng. Bác sĩ dinh dưỡng có thể đưa ra các lời khuyên cụ thể và phù hợp với từng trẻ, giúp cải thiện tình trạng biếng ăn một cách hiệu quả.

Nếu tình trạng kéo dài cần đi khám và nhận sự hỗ trợ từ chuyên gia y tế

Nếu tình trạng biếng ăn tâm lý kéo dài và không cải thiện dù đã áp dụng các biện pháp trên, cha mẹ nên đưa trẻ đi khám và nhận sự hỗ trợ từ các chuyên gia y tế. Các chuyên gia có thể đánh giá chính xác nguyên nhân và đề xuất các biện pháp can thiệp kịp thời, giúp trẻ vượt qua

Qua những thông tin trên đây ba mẹ mong rằng đã giúp ba mẹ hiểu thêm về biếng ăn tâm lý ở trẻ là như thế nào. Mỗi bé sẽ có một thể trạng khác nhau, nhịp sinh học và nhu cầu riêng nên ba mẹ đừng nên quá áp đặt việc ăn uống của bé. Điều nên làm là kiên nhẫn, không nóng vội, chủ động tìm ra điểm chưa phù hợp trong phương pháp cho ăn, từ đó có hướng xử trí phù hợp nhất bà mẹ nhé.