Có nên cho trẻ uống sữa hạt thay sữa công thức hay không?

Sữa hạt có nguồn dinh dưỡng lành mạnh, mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe. Tuy nhiên việc có nên cho trẻ uống sữa hạt thay sữa công thức hay không là điều ba mẹ nên cân nhắc cẩn thận. Cùng tìm hiểu kỹ hơn về vấn đề này qua bài viết sau đây cùng Vinlac nhé!

Có nên cho trẻ uống sữa hạt thay sữa công thức? 

Cho trẻ uống sữa hạt thay thế hoàn toàn sữa công thức không phải là một lựa chọn lý tưởng, đặc biệt đối với trẻ dưới 1 tuổi. Sữa hạt chứa nhiều vitamin, khoáng chất, và chất béo lành mạnh, nhưng nó không cung cấp đủ protein, sắt, canxi, vitamin D, và năng lượng cần thiết cho sự phát triển của trẻ. Việc thay thế hoàn toàn sữa công thức bằng sữa hạt cần cân nhắc kỹ lưỡng dựa trên độ tuổi, nhu cầu và tình trạng sức khỏe của trẻ. 

Nhiều trường hợp trẻ bị dậy thì sớm khiến ba mẹ không muốn con dùng sữa bò, muốn trẻ dùng sữa hạt càng sớm càng tốt. Tuy nhiên, phụ huynh cần hiểu đúng, sữa hạt là chế phẩm nhân tạo, thu được từ quá trình nghiền mịn và đun sôi các loại hạt trong môi trường nước. Do đó, về mặt bản chất, chúng không phải là sữa mà chỉ là dung dịch hòa tan hỗn hợp các loại hạt. 

Không nên thay thế hoàn toàn sữa công thức bằng sữa hạt

Hệ tiêu hoá của trẻ nhỏ chưa thể xử lý được dưỡng chất từ sữa hạt

Đối với trẻ dưới 1 tuổi không nên thay thế sữa công thức bằng sữa hạt. Giai đoạn này khả năng hấp thụ của trẻ kém do hệ tiêu hoá chưa hoàn thiện, đặc biệt là enzyme và vi khuẩn đường ruột hỗ trợ tiêu hóa protein và chất béo phức tạp. Trong khi đó, sữa hạt chứa protein thực vật khó tiêu hơn protein từ sữa mẹ hoặc sữa công thức. Sữa hạt thường chứa nhiều chất xơ và một số chất chống dinh dưỡng (như phytate) có thể cản trở việc hấp thu các khoáng chất quan trọng như canxi, sắt, kẽm. 

Nguy cơ thiếu chất do sữa hạt không cung cấp đủ

Trẻ dùng sữa hạt hoàn toàn có nguy cơ thấp còi, thiếu chất do sữa hạt không cung cấp đủ chất. Sữa hạt không chứa đầy đủ 9 loại axit amin thiết yếu mà cơ thể trẻ cần. Trong khi đó, sữa công thức cho bé (có thành phần chính là đạm sữa bò) thường có đủ các loại axit amin này. Thiếu hụt axit amin làm suy yếu khả năng sản xuất năng lượng, tái tạo mô, chức năng miễn dịch của cơ thể. Trẻ chậm phát triển chiều cao, cân nặng, trí não và dễ mắc bệnh. 

Hàm lượng protein trong sữa hạt rất thấp, không đáp ứng tốt nhu cầu phát triển cơ bắp, não bộ và hệ miễn dịch của trẻ. Sữa hạt thường chỉ chứa rất ít hoặc không bổ sung đầy đủ các vi chất quan trọng như sắt, canxi và vitamin D. 

Chất béo trong sữa hạt chủ yếu là chất béo lành mạnh (chủ yếu là chất béo không bão hòa) tốt cho người lớn nhưng không cung cấp đủ năng lượng cần thiết cho trẻ nhỏ vốn có nhu cầu năng lượng cao hơn, thiếu các axit béo thiết yếu như DHA và ARA, vốn cần thiết cho sự phát triển trí não.

Năng lượng mà sữa hạt cung cấp cũng thấp hơn đáng kể, trung bình chỉ khoảng 20-50 kcal/100ml so với 60-70 kcal/100ml ở sữa công thức, không đáp ứng đủ nhu cầu phát triển nhanh của trẻ. Trong khi đó, sữa công thức đang dần dần được thiết kế mô phỏng gần giống nhất với sữa mẹ, mang lại lợi ích tương đương khi trẻ bú mẹ hoàn toàn. 

Dinh dưỡng từ hạt tốt nhưng không đủ

Trẻ bị dị ứng các loại hạt

Dị ứng hạt là một trong những dị ứng phổ biến nhất. Hạt điều, óc chó và đặc biệt là đậu phộng (lạc) là những loại hạt gây ra nhiều phản ứng dị ứng nhất ở trẻ em. Trong trường hợp ba mẹ chưa biết trẻ bị dị ứng hạt và cho con uống sữa từ các loại hạt này có thể gây ra các phản ứng nghiêm trọng, sốc phản vệ, đe dọa đến tính mạng. 

Những trường hợp có thể cho trẻ uống sữa hạt thay sữa công thức

Dù được khuyến nghị không nên cho trẻ dùng hoàn toàn sữa hạt tuy nhiên vẫn có những trường hợp trẻ không thể dùng hoặc không cần phụ thuộc quá nhiều vào sữa công thức nữa. Lúc này, ba mẹ cần linh hoạt bổ sung cho trẻ các loại sữa để đảm bảo dinh dưỡng và an toàn sức khỏe cho con. 

Trẻ dị ứng sữa bò hoặc bất dung nạp lactose

• Sữa hạt không chứa đường lactose - là nguyên nhân chính gây bất dung nạp lactose ở trẻ. Vì vậy, trẻ có thể uống sữa hạt để tránh tình trạng đầy hơi, tiêu chảy...do bất dung nạp lactose gây ra. 
• Trẻ dị ứng với protein trong sữa bò (casein hoặc whey) có thể dùng sữa hạt làm giải pháp thay thế. Các loại sữa hạt như sữa đậu nành, sữa hạnh nhân, hay sữa yến mạch an toàn hơn cho trẻ có tiêu hoá nhạy cảm.
• Trẻ dưới 1 tuổi cần được bổ sung kết hợp các thực phẩm khác để đảm bảo trẻ được cung cấp đủ những dưỡng chất quan trọng mà sữa hạt không có. Ba mẹ nên tham khảo ý kiến của bác sĩ để tránh thiếu hụt dinh dưỡng. 

Trẻ bị dị ứng sữa công thức: Dấu hiệu và cách xử lý

Trẻ dị ứng sữa công thức có thể dùng sữa hạt làm giải pháp thay thế

Trẻ từ 2 tuổi trở lên có chế độ ăn đa dạng, có thể thay thế sữa công thức bằng sữa hạt một phần

Trẻ trên 2 tuổi đã có thể ăn đa dạng thực phẩm từ các nhóm như thịt, cá, rau củ, trái cây và ngũ cốc, giúp đáp ứng đầy đủ nhu cầu dinh dưỡng. Sữa không còn là nguồn dinh dưỡng chính. Sữa hạt cung cấp chất béo lành mạnh, protein thực vật, và các vitamin (như vitamin E, B) để bổ sung dinh dưỡng cho chế độ ăn hàng ngày. Ba mẹ có thể dùng xen kẽ với sữa công thức thông thường hoặc ưu tiên chọn các loại sữa hạt giàu vitamin D, canxi cho trẻ. 

Trên 6 tuổi, bạn có thể linh hoạt sử dụng các loại sữa xen kẽ trong đó có sữa hạt

Sau 6 tuổi, trẻ có chế độ ăn gần như tương đương với người lớn, nên không cần phụ thuộc vào sữa công thức. Trẻ có thể nhận các chất dinh dưỡng quan trọng từ nhiều thực phẩm như cá, trứng, rau xanh và ngũ cốc… Sữa hạt cung cấp chất béo không bão hòa, chất chống oxy hóa, và các dưỡng chất khác, góp phần hỗ trợ sức khỏe tim mạch và hệ miễn dịch.

9 công thức sữa hạt cho bé cực bổ dưỡng và dễ làm tại nhà

Hậu quả khi cho trẻ uống sữa hạt không đúng cách

Cho trẻ uống sữa hạt không đúng thời điểm

Trẻ uống sữa hạt quá sớm, nhất là khi trẻ chưa đủ 2 tuổi sẽ dẫn đến việc không thể hấp thu đầy đủ dinh dưỡng từ sữa hạt. Việc thay thế hoàn toàn sữa công thức hoặc sữa mẹ bằng sữa hạt có thể gây ra thiếu năng lượng và các vi chất thiết yếu, ảnh hưởng đến sự phát triển chung như:

• Suy dinh dưỡng: Thiếu protein, chất béo, và vi chất quan trọng như canxi, sắt, DHA.
• Chậm phát triển: Trẻ có thể chậm tăng cân, chậm mọc răng hoặc gặp vấn đề về xương.
• Suy giảm miễn dịch: Thiếu các chất như kẽm, prebiotic khiến trẻ dễ mắc bệnh hơn.

Ngoài ra, thời điểm cho trẻ uống sữa hạt cũng có những tác động nhất định. 

• Sữa hạt giàu chất xơ và protein thực vật, có thể tạo cảm giác no nhưng không cung cấp đủ năng lượng và vi chất cần thiết. Điều này làm trẻ chán ăn, dẫn đến thiếu dinh dưỡng lâu dài.
• Một số loại sữa hạt, như sữa hạnh nhân, chứa lượng đường cao (trong các sản phẩm đóng hộp), có thể gây đầy bụng hoặc khó tiêu, ảnh hưởng đến giấc ngủ của trẻ.
• Trẻ có nhu cầu năng lượng cao, đặc biệt trong giai đoạn phát triển nhanh. Sữa hạt thường có mật độ calo thấp, không đáp ứng đủ nhu cầu, dễ dẫn đến suy dinh dưỡng.

Trẻ dưới 2 tuổi chỉ uống sữa hạt có nguy cơ thiếu chất

Cho trẻ uống sữa hạt không phù hợp

• Trẻ uống sữa hạt hoàn toàn đối mặt với nguy cơ thiếu canxi, vitamin D, DHA, hoặc sắt do sữa hạt không đáp ứng đủ. Trẻ có thể bị còi xương, thiếu máu, chậm phát triển trí não. 
• Một số trẻ nhạy cảm với protein từ các loại hạt như đậu nành, hạnh nhân, hoặc óc chó. Việc uống sữa hạt từ những loại hạt này có thể gây ra phản ứng nhẹ (mẩn đỏ, ngứa, khó chịu) hoặc thậm chí là phản ứng nghiêm trọng (Sốc phản vệ, nguy hiểm đến tính mạng). 
• Một số loại sữa hạt công nghiệp chứa chất bảo quản hoặc hương liệu có thể gây rối loạn tiêu hóa hoặc ảnh hưởng đến sức khỏe lâu dài.

Việc có nên cho trẻ uống sữa hạt thay thế sữa công thức cần được cân nhắc kỹ lưỡng dựa trên độ tuổi, tình trạng sức khỏe và nhu cầu dinh dưỡng của trẻ. Sữa hạt mang lại nhiều lợi ích nhưng không thể hoàn toàn thay thế sữa công thức, đặc biệt với trẻ nhỏ dưới 2 tuổi, khi nhu cầu dinh dưỡng đặc biệt cao để hỗ trợ sự phát triển toàn diện. Phụ huynh nên tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng trước khi lựa chọn, nhằm mang lại sự phát triển tốt nhất cho trẻ. Hy vọng những thông tin trên hữu ích với ba mẹ đang cần lựa chọn sữa cho bé yêu.