Nhắc mẹ 7 dấu hiệu trẻ không hợp sữa công thức và cách xử lý [UPDATE 2025]

Nhiều mẹ ít kinh nghiệm cảm thấy bối rối khi thấy dấu hiệu trẻ không hợp sữa công thức. Vậy những dấu hiệu nào mẹ cần phải lưu tâm và cách xử lý ra sao để bảo vệ sức khoẻ của con một cách tốt nhất. Mẹ cùng Vinlac tìm hiểu qua bài viết dưới đây nhé.

Nội dung chính Dấu hiệu trẻ không hợp sữa Tiêu chảy Nôn trớ Ít bú mẹ, biếng ăn Chững cân hoặc sút cân Phát ban Thường xuyên quấy khóc Đi ngoài phân có màu lạ Nguyên nhân trẻ không hợp sữa công thức Cách xử lý khi có dấu hiệu trẻ không hợp sữa công thức

Dấu hiệu trẻ không hợp sữa mẹ cần cảnh giác 

Sữa mẹ là thức ăn tốt nhất cho sự phát triển của trẻ nhỏ. Tuy nhiên vì nhiều lý do mẹ vẫn phải bổ sung thêm sữa công thức cho bé và không thể tránh khỏi những lúc bé không hợp sữa ngoài. Dưới đây là 7 dấu hiệu trẻ không hợp sữa mẹ cần lưu ý để kịp thời xử lý, đảm bảo an toàn cho con. 

Tiêu chảy

Tiêu chảy là một trong những dấu hiệu trẻ không hợp sữa công thức dễ nhận biết nhất. Bé đi ngoài nhiều hơn 3 lần một ngày và kết cấu phân lỏng, thậm chí chỉ có nước hoặc lẫn máu. Mẹ cần lưu ý nếu tình trạng này kéo dài quá lâu sẽ khiến trẻ bị mất nước, sốt cao rất mệt mỏi.

Trẻ uống sữa công thức bị tiêu chảy

Nôn trớ

Nếu trẻ không hợp sữa do bị dị ứng thì phản ứng tự nhiên của cơ thể đó là tống khứ những thực phẩm được cơ thể nhận diện là gây hại ra ngoài. Mặc dù nôn trớ cũng là hiện tượng thường gặp ở trẻ nhưng nếu cứ uống sữa là bị nôn, tần suất xảy ra nhiều thì mẹ cần xử lý ngay. Triệu chứng trào ngược, thể hiện bởi hiện tượng nôn và khó nuốt, có thể là biểu hiện của bệnh dị ứng.

Mẹ cần lưu ý nếu bé thường xuyên nôn trớ khi uống sữa ngoài

Ít bú mẹ, biếng ăn

Trẻ không hợp sữa công thức đôi khi sẽ có tâm lý chán ăn, bỏ bữa dẫn đến cơ thể khó chịu, mệt mỏi. Từ đó trẻ cũng bỏ bú mẹ và không hợp tác khi cơ thể bé không thoải mái. Nếu với cả sữa mẹ bé cũng không uống thì mẹ cần đặt ra những câu hỏi để xem trẻ có gặp vấn đề gì với sữa không.

Chững cân hoặc sút cân

Khi bổ sung thêm sữa công thức, mục đích quan trọng nhất chính là bổ sung thêm dinh dưỡng đầy đủ và cân đối cho trẻ. Vì vậy nếu trẻ chững cân hoặc không tăng cân, thậm chí sút cân sẽ là rất đáng lo ngại. Trẻ không tăng cân hoặc sút cân có thể do không dung nạp được chất do không phù hợp. 

Phát ban 

Trẻ bị dị ứng, phát ban nổi mẩn đỏ dễ bị nhầm lẫn với nguyên nhân do côn trùng đốt hoặc dị ứng ngoài da. Tuy nhiên mẹ cần lưu ý đây cũng có thể là nguyên nhân của việc dị ứng sữa công thức. Nhiều bé không chỉ bị phát ban ngoài da mà còn bị ở trong miệng, lưỡi khiến trẻ ngứa ngáy khó chịu vô cùng. 

Trẻ dị ứng ngoài da do không hợp với thành phần sữa

Thường xuyên quấy khóc

Nếu trẻ đột nhiên khóc kéo dài, quấy khóc không dứt cơn thì có thể là do đau bụng do bị dị ứng protein trong sữa bột công thức.

Đi ngoài phân có màu lạ 

Chuyên gia khuyến cáo phân của bé khi có màu đen, đỏ hoặc xanh lá thì mẹ cần đưa bé đi khám ngay bởi khi ấy dấu hiệu trẻ không hợp sữa đã trở nặng. Còn lại các màu phân khác như xám, vàng…là do con thiếu chất hoặc thừa chất nhưng ở mức độ vẫn có thể tự khắc phục được tại nhà. 

Nguyên nhân của tình trạng trẻ không hợp sữa công thức 

Dị ứng với thành phần của sữa

Đa số các trường hợp trẻ không hợp sữa công thức có liên quan đến dị ứng sữa. Dị ứng sữa công thức là phản ứng của hệ miễn dịch khi “nhận diện” thành phần trong sữa là tác nhân gây hại. Phổ biến nhất là trẻ bị dị ứng đạm sữa bò. Lúc này hệ thống miễn dịch sẽ có những phản ứng chống lại dẫn đến những triệu chứng dị ứng sữa ở trẻ.

Ở trẻ nhỏ và đặc biệt là trẻ sơ sinh, hệ miễn dịch còn non yếu và chưa hoàn thiện. Sữa công thức là thực phẩm đầu tiên mà trẻ phải dung nạp một lượng lớn chất đạm lạ dễ dẫn đến phản ứng phòng vệ tự nhiên của cơ thể. Khi đó, lượng Histamin được giải phóng vượt ngưỡng cho phép gây ra các phản ứng dị ứng. Bên cạnh đó, một số thành phần khác có trong sữa như chất tạo ngọt nhân tạo, siro ngô… cũng có thể khiến trẻ dị ứng và không hợp sữa công thức.

Một số dòng sữa còn chứa đạm bị biến tính, cấu trúc tự nhiên bị phá hủy, trở nên vón cục, khiến trẻ cảm thấy khó tiêu. Tình trạng này khiến trẻ khó tiêu hóa đạm sữa, dẫn đến chướng bụng, đầy hơi, khó tiêu. Đây cũng là một trong những nguyên nhân gây ra tình trạng trẻ không hợp sữa công thức.

Hệ tiêu hoá còn non yếu không hấp thu được các chất

Đối với trẻ nhỏ, hệ tiêu hóa chưa ổn định nên lượng enzyme tiêu hóa sẽ ít và không ổn định. Khi cho trẻ uống sữa ngoài, bé phải tiếp nhận một lượng lớn protein, lactose, chất béo… khiến trẻ dễ đầy hơi, chướng bụng, rối loạn tiêu hoá. Ngoài ra pha sữa không đúng cách cũng khiến cho các chất dinh dưỡng bị khó tiêu hơn khiến trẻ không hấp thu được hết.

Do cơ địa hoặc di truyền 

Nhiều mẹ vẫn có tư tưởng “sính ngoại” và thích chọn sữa ngoại nhập cho con. Tuy nhiên, nhu cầu dinh dưỡng của trẻ em Việt Nam không giống với trẻ em ở Mỹ, Úc… Do đó, khi sử dụng sữa ngoại, hàm lượng dưỡng chất có thể vượt quá mức so với nhu cầu của trẻ. Dưỡng chất không phù hợp về số lượng và hàm lượng sẽ đều là nguyên nhân dẫn đến dấu hiệu trẻ không hợp sữa công thức. 

Ngoài ra, nguyên nhân trẻ không hợp sữa công thức do dị ứng sữa có thể bắt nguồn từ yếu tố di truyền. Những trẻ được sinh ra trong gia đình có người bị dị ứng sữa thì khả năng trẻ cũng có nguy cơ này là 50 - 80%.

Chọn sai loại sữa công thức

Không phải tất cả các loại sữa công thức đều phù hợp với mọi trẻ em. Mỗi trẻ có nhu cầu dinh dưỡng và thể trạng khác nhau, vì vậy việc chọn loại sữa không phù hợp có thể gây ra nhiều vấn đề về tiêu hóa và sức khỏe. Một số lỗi sai phổ biến mẹ thường mắc phải khi chọn sữa công thức cho con như:

• Chọn sữa sai độ tuổi: Mỗi loại sữa công thức được thiết kế để đáp ứng nhu cầu dinh dưỡng của trẻ ở từng giai đoạn phát triển khác nhau. Ví dụ, sữa cho trẻ sơ sinh có thành phần và tỷ lệ dinh dưỡng khác với sữa cho trẻ từ 1 tuổi trở lên. Nếu trẻ uống sữa không phù hợp với độ tuổi của mình, trẻ có thể gặp khó khăn trong việc tiêu hóa và hấp thụ các chất dinh dưỡng, gây ra các triệu chứng như đầy bụng, táo bón hoặc tiêu chảy.

• Sữa có thành phần không phù hợp với tình trạng sức khỏe của trẻ: Một số trẻ có vấn đề về tiêu hóa như không dung nạp lactose hoặc dị ứng với protein sữa bò. Nếu chọn sữa công thức có chứa lactose hoặc protein sữa bò mà trẻ không thể tiêu hóa được, trẻ sẽ gặp phải các triệu chứng như đau bụng, tiêu chảy hoặc nôn mửa. Trong trường hợp này, cần chuyển sang loại sữa thủy phân hoặc sữa không chứa lactose để phù hợp với nhu cầu của trẻ.

• Sữa có thành phần bổ sung không phù hợp: Một số loại sữa công thức có bổ sung các chất như DHA, ARA hoặc các vitamin và khoáng chất bổ sung để hỗ trợ sự phát triển não bộ và hệ miễn dịch của trẻ. Tuy nhiên, nếu trẻ có cơ địa nhạy cảm hoặc dị ứng với một số thành phần này, việc chọn loại sữa công thức có chứa các chất này có thể dẫn đến các phản ứng không mong muốn như phát ban, mẩn ngứa hoặc các vấn đề tiêu hóa.

Nhìn chung, việc chọn đúng loại sữa công thức phù hợp với độ tuổi, tình trạng sức khỏe và thể trạng của trẻ là vô cùng quan trọng. Trước khi quyết định thay đổi loại sữa, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để chọn loại sữa phù hợp nhất cho trẻ.

Cách pha sữa không đúng

Chọn sữa phù hợp và pha sữa đúng cách ảnh hưởng nhiều đến sự hấp thu của bé

Bên cạnh các nguyên nhân như dị ứng, hệ tiêu hóa non nớt, cơ địa/di truyền, chọn sai loại sữa, pha sữa không đúng cách cũng có thể là nguyên nhân dẫn đến việc trẻ không hợp sữa công thức. Dưới đây là một số cách pha sữa sai mà phụ huynh cần lưu ý để tránh gặp phải vấn đề này:

• Pha sữa quá đặc hoặc quá loãng: Có thể khiến trẻ gặp khó khăn trong việc tiêu hóa hoặc không nhận đủ dinh dưỡng cần thiết.

• Sử dụng nước không sạch hoặc không đủ nhiệt độ: Có thể làm hỏng các thành phần dinh dưỡng trong sữa, khiến sữa không còn đủ chất lượng.

• Sử dụng sữa công thức quá lâu hoặc sữa đã mở quá lâu: Nếu để sữa đã pha trong bình quá lâu mà không sử dụng ngay, vi khuẩn có thể phát triển trong sữa, gây ra các vấn đề về tiêu hóa.

Trẻ chưa quen với sữa công thức

Khi trẻ chuyển từ bú mẹ sang uống sữa công thức hoặc thay đổi loại sữa công thức, cơ thể trẻ có thể cần thời gian để làm quen. với hương vị và thành phần mới. Nếu sữa công thức có hương vị hoặc thành phần quá khác biệt với sữa mẹ, trẻ có thể không chấp nhận. Thậm chí, trẻ có thể gặp phải các vấn đề về tiêu hóa trong quá trình thích nghi như khó tiêu, đầy bụng, nôn mửa. Đây cũng có thể là dấu hiệu cho thấy trẻ không hợp sữa công thức.

Các vấn đề sức khỏe khác

Ngoài các nguyên nhân được đề cập ở trên, các vấn đề sức khỏe khác cũng có thể khiến trẻ không hợp sữa công thức. Chẳng hạn như:

• Trẻ mắc các bệnh về đường ruột, như viêm ruột: Tình trạng viêm ruột có thể làm giảm khả năng hấp thụ các dưỡng chất từ sữa, khiến trẻ gặp phải các triệu chứng như tiêu chảy hoặc nôn mửa.

• Các bệnh lý về gan hoặc thận: Các bệnh lý này ảnh hưởng đến khả năng chuyển hóa các chất dinh dưỡng, dẫn đến tình trạng tiêu hóa kém hoặc không hấp thu đủ dưỡng chất từ sữa.

• Các vấn đề về đường tiêu hóa như trào ngược dạ dày, viêm ruột hoặc các vấn đề về enzyme tiêu hóa.

• Mắc các bệnh nhiễm trùng: Hệ miễn dịch suy yếu khiến cơ thể không thể xử lý tốt các thành phần dinh dưỡng trong sữa công thức, dẫn đến các vấn đề như nôn mửa, tiêu chảy hoặc giảm khả năng tăng cân.

• …

Mẹ cần tìm hiểu rõ nguyên nhân để có cách xử lý phù hợp

Cách xử lý khi có dấu hiệu trẻ không hợp sữa công thức

Xác định nguyên nhân cụ thể để đưa ra phương án xử lý

Trước khi đưa ra biện pháp xử lý, mẹ cần xác định chính xác nguyên nhân khiến trẻ không hợp sữa công thức. Đó có thể là do dị ứng, không dung nạp lactose hoặc các vấn đề tiêu hóa khác. Nếu thấy trẻ có các dấu hiệu như nôn mửa, tiêu chảy, táo bón, phát ban hoặc khó tiêu kéo dài, mẹ cần đưa bé đến gặp bác sĩ. 

Các bác sĩ thường phân tích các triệu chứng lâm sàng của bé kết hợp với việc thu thập thông tin tiền sử bệnh lý của cả bé và gia đình, chỉ định thực hiện các xét nghiệm cần thiết và hướng dẫn điều trị phù hợp, an toàn. Việc tham khảo ý kiến bác sĩ sẽ giúp xác định chính xác nguyên nhân trẻ không hợp sữa công thức. Từ đó, mẹ sẽ có phương án xử lý hiệu quả, kịp thời. 

Mẹ không nên tự ý dùng thuốc cho bé mà nên có sự tư vấn của chuyên gia

Đổi sữa công thức cho bé phù hợp và đúng cách

Nếu nguyên nhân gây ra vấn đề là do loại sữa không phù hợp, việc thay đổi sữa công thức là một giải pháp cần thiết. Tuy nhiên, mẹ cần chọn sữa công thức dựa trên các yếu tố như thể trạng, tuổi tác và các vấn đề sức khỏe của trẻ. Ví dụ, trẻ có vấn đề tiêu hóa có thể cần loại sữa dễ tiêu hóa hoặc sữa thủy phân hoàn toàn (dành cho trẻ bị dị ứng protein sữa bò) hoặc sữa không chứa lactose (dành cho trẻ không dung nạp lactose).

Bên cạnh đó, khi đổi sữa cho bé, mẹ cần thực hiện đúng cách, đổi từ từ để bé có thời gian làm quen, tránh việc hệ tiêu hóa của trẻ bị sốc và gặp phải các vấn đề như tiêu chảy, táo bón hoặc đau bụng. Cách tốt nhất là trộn sữa cũ với sữa mới theo tỷ lệ tăng dần. 

Tuy nhiên, mẹ cũng cần lưu ý không nên đổi sữa thường xuyên cho bé nếu không thật sự cần thiết. Đặc biệt, không kết hợp dùng nhiều loại sữa cùng một lúc và trẻ dưới 6 tháng tuổi luôn ưu tiên sữa mẹ. 

Điều chỉnh cách pha sữa đúng chuẩn

Ngoài việc đổi sữa, cách pha sữa đúng chuẩn cũng là yếu tố quan trọng giúp trẻ dễ dàng tiêu hóa và hấp thụ dinh dưỡng. Việc pha sữa quá đặc hoặc quá loãng sẽ làm trẻ gặp phải các vấn đề tiêu hóa. Vì vậy, khi pha sữa cho trẻ, mẹ cần lưu ý:

• Tuân thủ tỷ lệ pha sữa: Đảm bảo pha sữa theo đúng tỷ lệ mà nhà sản xuất hướng dẫn. Nếu sữa quá đặc, trẻ có thể bị táo bón, còn nếu quá loãng, trẻ sẽ không nhận đủ dinh dưỡng.

• Sử dụng nước sạch và đúng nhiệt độ: Nước sử dụng để pha sữa cho bé phải là nước đun sôi để nguội. Nhiệt độ nước pha sữa có thể thay đổi tùy theo từng loại sữa. Mẹ nên đọc kỹ hướng dẫn sử dụng của nhà sản xuất in trên bao bì để đảm bảo sữa dễ hòa tan và không làm phá hủy các thành phần dinh dưỡng.

Hướng dẫn: Cho trẻ uống sữa đúng cách như thế nào? [UPDATE 2025]

Chăm sóc và theo dõi thường xuyên

Ngoài 3 cách xử lý khi trẻ không hợp sữa công thức ở trên, mẹ cũng nên theo dõi sức khỏe của bé thường xuyên bằng cách:

• Ghi chép nhật ký ăn uống: Theo dõi sức khỏe của trẻ trong suốt quá trình sử dụng sữa công thức là rất quan trọng. Mẹ có thể ghi chép nhật ký ăn uống để theo dõi lượng sữa, thời gian cho trẻ bú và các triệu chứng của trẻ sau khi uống sữa. Điều này giúp mẹ nhận diện được sớm những vấn đề phát sinh và điều chỉnh kịp thời.

• Theo dõi cân nặng: Cân nặng là một chỉ số quan trọng để theo dõi sự phát triển của trẻ. Hãy ghi lại cân nặng của trẻ trong các lần kiểm tra sức khỏe định kỳ để đảm bảo rằng trẻ đang phát triển bình thường. Nếu thấy có dấu hiệu trẻ bị chậm lớn, cần điều chỉnh chế độ dinh dưỡng hoặc tìm kiếm sự tư vấn từ bác sĩ.

• Gặp bác sĩ nếu trẻ uống sữa công thức bị táo bón nhiều ngày, có triệu chứng dị ứng, tiêu chảy/nôn mửa hơn 2 ngày: Nếu trẻ xuất hiện những triệu chứng này thì đó có thể là dấu hiệu trẻ không hợp sữa nghiêm trọng, cần được can thiệp y tế sớm để tránh để lại hậu quả khó lường.

Bao lâu nên đổi sữa công thức cho bé

Qua bài viết trên, Vinlac đã hướng dẫn mẹ cách nhận biết dấu hiệu trẻ không hợp sữa công thức cũng như nguyên nhân và cách xử lý. Mẹ cần ghi chú lại để áp dụng bất cứ khi nào cần để đảm bảo con luôn khoẻ mạnh, lớn nhanh. Đừng quên theo dõi các kênh thông tin của Vinlac để cập nhật thêm nhiều thông tin chăm con hữu ích mẹ nhé!